خلق عظیم
« وَ إِنَّكَ لَعَلی خُلُقٍ عَظِیمٍ[22]،
تو بر خویی بزرگ هستی»
یكی از ویژگیهای برجسته پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم ـدر قرآن به عنوان خلق عظیم است
«فَبِما رَحْمَهٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ،[23]
در پرتو رحمت الهی در برابر تندی آنها نرم شدی و اگر خشن و سنگدل بودی از اطراف تو پراكنده میشدند.»
قرآن در جایی دیگر رمز نفوذ در مردم و قیام به وظایف رهبری را این گونه بیان میفرماید:
وَ لا تَسْتَوِی الْحَسَنَهُ وَ لاَ السَّیِّئَهُ ادْفَعْ بِالَّتِی هِیَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِی بَیْنَكَ وَ بَیْنَهُ عَداوَهٌ كَأَنَّهُ وَلِیٌّ حَمِیمٌ[24]
«هرگز بدی و نیكی یكسان نیست بدی را با نیكی دفع كن، تا دشمنان سرسخت مانند دوستان گرم و صمیمی شوند»
در طول زندگی پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم موارد بسیار زیادی از عطوفت و مهربانی رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم چه در رابطه با كفار و چه در رابطه با مسلمین وجود دارد، مثلاً در جریان فتح مكه، با آن كه مردم مكه پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم را انواع آزارها و اذیتها كرده بودند امّا وقتی پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم مكه را فتح كرد همه را آزاد كرد و فرمود: امروز بر شما سرزنشی نیست خدا همگان را میبخشد.[25]
گذشت و عفو
یكی از خصایص رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم گذشت و عفو بود، هر چه انسانیت انسان قویتر شود گذشت او بیشتر خواهد شد و چون پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم رحمه للعالمین است و از طرفی هم خدا میدانست كه پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم اهل چنین خصلتی است لذا او را امر به عفو و گذشت كرد و فرمود:
فاعف عنهم[26]
«پس از آنها در گذر»
پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم آن قدر اهل گذشت بود كه حتی از وحشی كه قاتل عمویش حمزه بود گذشت كرد زیرا وقتی كه وحشی مسلمان شد پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم از او سؤال كرد تو وحشی هستی؟ گفت: بله،
فرمود: عمویم حمزه را چگونه كشتی؟ او جریان را برای پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم گفت.
پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم گریه كرد و او را بخشید.[27]
مشورت كردن
مشورت كردن با مردم یك نوع احترام به رأی آنها است، اگر شخصی با كسی مشورت كند در حقیقت با این كارش به او میفهماند كه تو دارای معرفت و عقل و درایت هستی كه من با تو مشورت میكنم
و اگر انسانی همچون پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم چنین كاری را انجام دهد باعث افتخار آن طرف میشود.
لذا خداوند به پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم میفرماید با مردم مشورت كن،
وَ شاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ[28]
«در كارها با آنها مشورت كن»
لذا پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم در جنگ بدر با اصحابش مشورت كرد[29].
عبادت
وقتی كه آیه:
یا أَیُّهَا الْمُزَّمِّلُ قُمِ اللَّیْلَ إِلاَّ قَلِیلاً[30]
«ای جامه به خود پیچیده شب را جز كمی به پا خیز»
بر پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم نازل تمام شب را به عبادت میپرداخت تا این كه پاهایش متورم شد.لذا خداوند فرمود:
ما انزلنلا علیك القرآن لتشقی[31]؛
ما قرآن را بر تو نازل نكردیم كه به زحمت افتی»
و همچنین خداوند به پیامبرش فرمود:
«فاقروا ما تیسر من القرآن؛[32]
اكنون آنچه كه برای شما میسر است قرآن بخوانید».
معلوم میشود كه خداوند به پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم دستور میدهد كه به خودش آسان بگیرد.[33]
یا این كه نماز شب كه برای دیگران مستحب است اما بر پیامبر واجب است،
«و من اللیل فتهجد به نافله لك؛[34]
مقداری از شب را برخیز و نماز بخوان كه آن خاص تو است».
و به خاطر این عبادت بود كه به مقام محمود رسید
«عسی ان یبعثك ربك مقاماً محموداً؛[35]
امید است كه پروردگارت تو را به مقام در خور ستایش برانگیزد».
پی نوشتها:
[1] . سورهی نساء، آیه 218.
[2] . سورهی نجم، آیه 2 و 3.
[3] . سورهی انعام، آیه 50.
[4] . سورهی احزاب، آیه 21.
[5] . سورهی حشر، آیه 7.
[6] . تفسیر نمونه، ناصر مكارم شیرازی، (قم، دارالكتب الاسلامیه، چاپ 12، 1374)، ج 23، ص 507.
[7] . سورهی كهف، آیه 6.
[8] . سوره نمل، آیه 70.
[9] . سورهی فاطر، آیه 80.
[10] . منشور جاوید، جعفر سبحانی، (قم، دفتر انتشارات اسلامی، چ 1، 1367)، ج 6، ص 245.
[11] . سورهی توبه، آیه 103.
[12] . تفسیر المیزان، محمد حسین طباطبائی، (بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، چ 2، 1391 هـ)، ج 9، ص 377.
[13] . سورهی توبه، آیه 103.
[14] . ناسخ التواریخ (زندگانی پیامبر)، محمد تقی سپهر، (تهران، انتشارات اساطیر، چ 1، 1381)، ج 4، ص 1813.
[15] . سورهی مزمل، آیه 5.
[16] . سورهی مدثر، آیه 7.
[17] . سورهی احقاف، آیه 35.
[18] . جعفر سبحانی، منشور جاوید، همان، ص 249.
[19] . سورهی هود، آیه 112.
[20] . تفسیر نمونه، همان، ج 9، ص 257.
[21] . همان، ج 21، ص 384.
[22] . سورهی قلم، آیه 40.
[23] . سورهی آل عمران، آیه 159.
[24] . سورهی فصلت، آیه 34 ـ 35.
[25] . منشور جاوید، همان، ص 245.
[26] . سورهی آل عمران، آیه 159.
[27] . محمد فی القرآن، سید رضی صدر، (قم، مركز انتشارات اسلامی، چ 2، 1420)، ص 78.
[28] . سورهی آل عمران، آیه 159.
[29] . محمد فی القرآن، همان، ص 81.
[30] . سورهی مزمل، آیه 1 ـ 2.
[31] . طه، آیات 1 ـ 2.
[32] . مزمل، آیهی 20.
[33] . محمد فی القرآن، همان، ص 109.
[34] . اسراء، 79.
[35] . اسراء، 79.
منبع: مركز مطالعات و پژوهشهاي فرهنگي حوزه علميه
نظرات شما عزیزان: